Nisâ
sûresi Medine’de nâzil olmuştur, 176 âyettir. İsmini, birinci âyette geçen ve
“kadınlar” mânasına gelen اَلنِّسَاءُ
(Nisâ) kelimesinden alır. Ayrıca bu kelime sûre boyunca sıkça tekrar
edilmektedir. Mushaf tertîbine göre 4, nüzûl sırasına göre 98. sûredir. Kur’ân-ı
Kerîm’in 114 sûresi içinde اَلرِّجَالُ
(ricâl) yani “Erkekler” ismini taşıyan bir sûre olmayıp, “Nisâ” ismiyle anılan
bir sûrenin olması ve sûrede daha çok kadınlarla alakalı konuların ele alınması,
İslâm’ın kadına verdiği değer açısından dikkat çekicidir. Daha önce hep ikinci
planda tutulmuş ve hakları yenmiş kadınları onurlandırmanın ve onları İslâm
toplumu içinde layık oldukları yere oturtmanın açık bir işaretidir.
Nuzül
Mushaftaki sıralamada dördüncü, iniş sırasına göre doksan ikinci sûredir. Mümtehine sûresinden sonra, Zil âl’den önce inmiştir. Bakara, Enfâl, Âl-i İmrân, Ahzâb ve Mümtehine sûreleri Medine’de Nisâ’dan önce nâzil olmuştur. Sûrenin, hicretten sonra 5 veya 6. yılda, Müreysî Gazvesi’nde dinî hükümler ve uygulamalar arasına girdiği bilinen teyemmüm âyetini ihtiva etmesi ağırlıklı olarak bu yıllarda indiğini düşündürmektedir. Buhârî’de yer alan (“Ferâiz”, 14) Nisâ sûresinin 176. âyetinin Kur’an’ın son âyeti olduğu yönündeki rivayet dikkate alındığında, başka bazı sûreler gibi bunun da nüzûlünün geniş bir sürede tamamlandığı söylenebilir. Sûrenin hicret günlerinde veya Mekke’de nâzil olduğunu ifade eden rivayetler zayıf bulunmuştur. “Ey insanlar!” hitabıyla başlayan sûrelerin Mekke’de vahyedildiği yönündeki kabulden hareketle ileri sürülen son iddiaya şöyle karşı çıkılmıştır: Medine’de geldiği bilinen birçok âyette benzer hitaplar bulunmaktadır ve Medine’de “ey insanlar!” denildiğinde bununla yalnızca Medineliler kastedilmez; dolayısıyla bu hitap Mekke’de inişin işareti değildir (İbn Âşûr, IV, 212).
Konusu
Sûrede
öncelikle toplumun temeli olan ailenin istikrarı için gereken tavsiye ve
direktifler verilir. Bu açıdan bilhassa nikah ve mirasla alakalı hükümler
açıklanır. Kadından ve kadınların toplum içindeki yerinden bahsedilir.
Kadınlarla erkeklerin aynı asıldan geldiklerine vurgu yapılarak, akrabalık
haklarına riayet emredilir. Emanetin ehline verilmesinin ve adâletin lüzumu
hatırlatılır. Ayrıca vakit namazı, korku namazı, namaz için gerekli taharet ve
teyemmüm gibi konulara temas edilerek insanların sağlam ve sıhhatli bir kulluk
şuuru oluşturmalarında önemli hususlara yer verilir. Mü’minler kendilerini
savunmaya teşvik edilir. Bununla birlikte onlara İslâm’ı tebliğ etmenin
ehemmiyeti de öğretilir. Hicretin hükmü açıklanır. Mü’minlerle “münafıklar, yahudiler
ve müşrikler” arasındaki münâsebetlere ait hükümler getirilir. Yahudilerin bazı
yanlış inanç, tutum ve davranışları tenkit ve tashih edilir. Her şeyin ötesinde
en çok müslüman fert ve toplumu kuvvetlendirme ve sağlam bir birlik oluşturma
gayesiyle, müslüman şahsiyetinin ve ahlâkî karakterinin mükemmel, yüksek ve
güçlü olması yönünde telkinler yapılır.
İbn
Abbas (r.a.) şöyle der:
Nisâ
suresinde bulunan sekiz âyet, bu ümmet için güneşin üzerine doğduğu ve battığı
şeylerin hepsinden hayırlıdır:
“Allah sizi
günahlardan, yanlış yollara gitmekten koruyup affına ve rahmetine yöneltmek
diliyor.…” (Nisâ 4/27)
“Allah sizin
yükünüzü hafifletip dinî hayatı yaşanılır kılmak istiyor. …” (Nisâ 4/28)
“Siz eğer yasaklanan büyük günahlardan sakınırsanız, biz sizin
küçük günahlarınızı örteriz…” (Nisâ 4/31)
“Allah zerre
kadar bile olsa kimseye zulmetmez.” (Nisâ 4/40)
“Allah, kendisine şirk koşulmasını kesinlikle bağışlamaz. Bunun
altındaki günahları ise dilediği kimse için affeder…” (Nisâ 4/48)
“Kim bir kötülük yapar veya
nefsine zulmeder de sonra Allah’tan bağışlanma dilerse, şüphesiz Allah’ı çok
bağışlayıcı ve çok merhamet edici olarak bulur.” (Nisâ 4/110)
“Eğer siz şükredip inanırsanız Allah size ne diye azap etsin.” (Nisâ 4/147)
(İbn Kesîr, Tefsîru’l-Kur’ân, I, 448)
Nisâ
sûresi, içerisinde hukukî ve ahlâkî hükümlerin en çok bulunduğu sûrelerden
birisidir. Kulların bütün bu ağır hükümlerin üstesinden gelebilmeleri için
sûreye takvâdan ve Allah’ın her şeyi görüp bildiğinden söz edilerek
başlanmaktadır.
Fazileti
İbn
Abbas (r.a.) şöyle der:
Nisâ
suresinde bulunan sekiz âyet, bu ümmet için güneşin üzerine doğduğu ve battığı
şeylerin hepsinden hayırlıdır:
“Allah sizi
günahlardan, yanlış yollara gitmekten koruyup affına ve rahmetine yöneltmek
diliyor.…” (Nisâ 4/27)
“Allah sizin
yükünüzü hafifletip dinî hayatı yaşanılır kılmak istiyor. …” (Nisâ 4/28)
“Siz eğer yasaklanan büyük günahlardan sakınırsanız, biz sizin
küçük günahlarınızı örteriz…” (Nisâ 4/31)
“Allah zerre
kadar bile olsa kimseye zulmetmez.” (Nisâ 4/40)
“Allah, kendisine şirk koşulmasını kesinlikle bağışlamaz. Bunun
altındaki günahları ise dilediği kimse için affeder…” (Nisâ 4/48)
“Kim bir kötülük yapar veya
nefsine zulmeder de sonra Allah’tan bağışlanma dilerse, şüphesiz Allah’ı çok
bağışlayıcı ve çok merhamet edici olarak bulur.” (Nisâ 4/110)
“Eğer siz şükredip inanırsanız Allah size ne diye azap etsin.” (Nisâ 4/147)
(İbn Kesîr, Tefsîru’l-Kur’ân, I, 448)
59: Ey iman edenler! Allah’a itaat edin, Peygamber’e itaat edin ve içinizden kendilerine yetki verdiğiniz yöneticilere de itaat edin. Eğer Allah’a ve âhiret gününe gerçekten inanıyorsanız, hakkında anlaşmazlığa düştüğünüz bir meseleyi hemen Allah’a ve Peygamber’e arzedin. Böyle yapmanız, hem hakkınızda daha hayırlıdır, hem de netice itibariyle daha güzeldir.
TEFSİR:
Yüce
Allah yöneticilere emanetleri ehline vermeyi ve insanlar arasında adâletle
hükmetmeyi emrettikten sonra, halka da Allah ve Rasûlü’ne, ayrıca emanet ve adâlet
vasıflarına sahip mü’min yöneticilere itaati emretmektedir. Allah’a itaat,
O’nun Kur’ân-ı Kerîm’de bildirilen buyruklarına itaat anlamına gelir. Âyette Resûlullah’a
itaat emredilirken “itaat edin” emri tekrar edilmiştir. Buradan anlaşıldığına
göre Resûlullah’a itaat emri Allah’a itaat emrinden ayrı ve müstakil bir mâna
taşımaktadır. Dolayısıyla Kur’ân-ı Kerîm’de haber verilen esaslara ilâveten, Resûlullah
(s.a.s.)’in din ile alakalı her türlü davranışları uyulmaya esas teşkil
etmektedir. Ulü’l-emr’e itaat emredilirken ise “itaat” kelimesi tekrarlanmamıştır.
Buradan da onlara uymanın Kur’an ve Resûlullah’a uymaya bağlı olduğu, yani
yöneticilerin meşrû olmayan emirlerine uymanın gerekmediği anlaşılmıştır.
“Allah’ın emrine uymadığı takdirde, hiç kimseye itaat edilmez” (Buhârî, Ahkam
4) hadis-i şerifi bu mânayı desteklemektedir. Ayrıca âyetin iniş sebebi olarak
zikredilen şu hadise de bunu doğrulamaktadır:
Rivayete
göre Resûlullah (s.a.s.) bir grubu askerî bir görevle vazifelendirmiş,
başlarına da Abdullah b. Huzafe’yi getirmişti. Abdullah bir sebeple öfkelenmiş
ve emri altındakilere ateş yakıp içine girmelerini emretmişti. Emri alanlar
tereddüt içinde kaldılar; bir kısmı komutanın her emrinin yerine getirilmesi
gerektiğini düşünüyor, bir kısmı ise yalnız meşrû emirlere riayet edileceğini
söylüyorlardı. Tartışma sürerken ateş söndü. Seferden döndükten sonra Resûlullah’a
durumu anlattılar. Efendimiz “Ateşe girseydiler kıyamete kadar oradan
çıkamazlardı. Ancak meşrû emre itaat edilir” buyurdu. (Buhârî, Ahkam 4)
“Ulü’l-emr”;
emir sahipleri, emir verme salahiyetine sahip âmirler demektir. Bundan maksadın
müslüman yöneticiler ve âlimler olduğu belirtilir. müslüman toplumun
değerlerini ve inançlarını paylaşan, onlardan olan idarecilere itaat
edilmelidir. Ayrıca gerek halk tabakasının gerekse idare mevkiinde bulunan
yöneticilerin, bilmedikleri konularda âlimlere başvurmaları gerekmektedir.
Dolayısıyla “ulü’l-emr” kavramı içerisinde hem âlimlerin hem de yöneticilerin
yer aldığı anlaşılmaktadır. Müfessirlerden bazıları emir sahiplerini
açıklarken, Allah ve Rasûlü’nden sonra gerçek mânada itaat edilmeye layık
yegâne topluluğun “ehl-i hall ve’l-akd” denilen ve bir görüş üzerinde ittifak
etmeleri halinde bu görüşün şer’î bir delil teşkil ettiği, ümmeti temsil eden
bir nevi “âlimler meclisi”, “icma topluluğu” olduğunu ifade etmişlerdir.
Anlaşmazlık
konusu olan herhangi bir hususu “Allah’a arzetmek”, “Kur’an’a arzetmek” demek
olduğu gibi, “Rasûl’e arzetmek” de “sünnete arzetmek” anlamına gelir. Gerek
ümmet arasında, gerekse halkla yöneticiler arasında çıkması muhtemel
anlaşmazlıkların çözümü için Kur’an ve sünnet kıyamete kadar iki temel
rehberdir. Şayet anlaşmazlık konusu olan meselenin bizzat naslarda çözümü varsa
bu herkes için bağlayıcıdır. Yoksa buradaki umûmî kâidelerden hareketle
âlimlerin içtihadına uymak gerekir.
Ancak
bazı insanlar var ki, onlar Allah’ın ve Peygamber’in emrine değil, bunun tam
karşısında yer alan şeytânî güçlere uymayı tercih ederler:
Ey iman edenler! Allah’a itaat edin, Peygamber’e itaat edin ve içinizden kendilerine yetki verdiğiniz yöneticilere de itaat edin. Eğer Allah’a ve âhiret gününe gerçekten inanıyorsanız, hakkında anlaşmazlığa düştüğünüz bir meseleyi hemen Allah’a ve Peygamber’e arzedin. Böyle yapmanız, hem hakkınızda daha hayırlıdır, hem de netice itibariyle daha güzeldir.
2.
Diyanet Vakfı Meali
Ey iman edenler! Allah'a itaat edin. Peygamber'e ve sizden olan ülülemre (idarecilere) de itaat edin. Eğer bir hususta anlaşmazlığa düşerseniz -Allah'a ve ahirete gerçekten inanıyorsanız- onu Allah'a ve Resûl'e götürün (onların talimatına göre halledin); bu hem hayırlı, hem de netice bakımından daha güzeldir.
3.
Diyanet İşleri (Eski) Meali
Ey İnananlar! Allah'a itaat edin, Peygambere ve sizden buyruk sahibi olanlara itaat edin. Eğer bir şeyde çekişirseniz, Allah'a ve ahiret gününe inanmışsanız onun halini Allah'a ve Peygambere bırakın. Bu, hayırlı ve netice itibariyle en güzeldir.
4.
Diyanet İşleri (Yeni) Meali
Ey iman edenler! Allah’a itaat edin. Peygamber’e itaat edin ve sizden olan ulu’l-emre (idarecilere) de. Herhangi bir hususta anlaşmazlığa düştüğünüz takdirde, Allah’a ve ahiret gününe gerçekten inanıyorsanız, onu Allah ve Resûlüne arz edin. Bu, daha iyidir, sonuç bakımından da daha güzeldir.
5.
Elmalılı Hamdi Yazır Meali
Ey iman edenler! Allah'a itaat edin, Peygambere de itaat edin ve sizden olan emir sahibine de itaat edin. Eğer herhangi bir şeyde anlaşmazlığa düşerseniz; Allah'a ve ahiret gününe gerçekten inanıyorsanız, onu Allah ve Resulüne arz edin. Bu, daha iyidir ve sonuç bakımından da daha güzeldir.
6.
Elmalılı Meali (Orjinal) Meali
Ey o bütün iyman edenler! Allaha itaat edin, Peygambere de itaat edin sizden olan ülülemre de, sonra bir şeyde nizaa düştünüz mü hemen onu Allaha ve Resulüne arz ediniz: Allaha ve Âhıret gününe gerçekten inanır mü'minlerseniz.. O hem hayırlı hem de netice i'tibarile daha güzeldir
7.
Hasan Basri Çantay Meali
Ey îman edenler, Allaha itaat edin. Peygambere ve sizden olan emir saahiblerine de itaat edin. Eğer bir şey hakkında çekişirseniz onu Allaha ve peygambere döndürün, eğer Allah ve âhiret gününe inanıyorsanız. Bu, hem hayırlı, hem netice i'tibâriyle daha güzeldir.
8.
Hayrat Neşriyat Meali
Ey îmân edenler! Allah'a itâat edin; peygambere ve sizden olan ülü'l-emre (emir sâhibi idârecilerinize) de itâat edin! O hâlde bir şey hakkında ihtilâfa düşerseniz, Allah'a ve âhiret gününe îmân ediyorsanız, artık onu Allah'a ve peygambere arz edin! Bu hem hayırlı, hem de netîce i'tibârıyla daha güzeldir.
9.
Ali Fikri Yavuz Meali
Ey iman edenler! Allah'a itaat edin. Peygambere ve sizden olan idarecilere de itaat edin. Sonra bir şey hakkında çekiştiniz mi, hemen onu Allah'a ve Rasûlüne arz ediniz; eğer Allah'a ve ahiret gününe inanıyorsanız... Bu müracaat, hem hayırlı, hem de netice bakımından daha güzeldir.
10.
Ömer Nasuhi Bilmen Meali
Ey imân edenler! Allah Teâlâ'ya itaat ediniz ve Peygamber'e de ve sizden olan emir sahiplerine de itaatte bulununuz. Sonra birşey hakkında ihtilâfa düşerseniz, eğer siz Allah Teâlâ'ya ve ahiret gününe inanır kimseler iseniz onu Allah Teâlâ'ya ve Peygamberine arzediniz. O hem bir hayırdır, ve hem de netice itibariyle daha güzeldir.
11.
Ümit Şimşek Meali
Ey iman edenler! Allah'a itaat edin, Peygambere ve sizden olan yöneticilere de itaat edin. Birşeyde anlaşmazlığa düştüğünüz zaman onu Allah'a ve Peygambere havale edin—eğer Allah'a ve âhiret gününe inanıyorsanız. Bu daha hayırlıdır; neticesi de daha güzeldir.
12.
Yusuf Ali (English) Meali
O ye who believe! Obey Allah, and obey the Messenger, and those charged with authority among you. If ye differ in anything among yourselves, refer it to Allah and His Messenger, if ye do believe in Allah and the Last Day: That is best, and most suitable for final determination.
Sadece meal okumak ile Kur'ân-ı Kerim'in bir çok âyetinin tam mânâsı ile anlaşılması mümkün olmayabilir. Ayetlerin izahı için mutlaka bir tefsire başvurulması gerekir. Nisâ Sûresi 59. ayetinin tefsiri için tıklayınız
*
Türkçe okunuşlarından Kur'an-ı Kerim okumak uygun görülmemektedir. Ayetler Türkçe olarak arandıkları için sitemize eklenmiştir.
Malatya Merkez Spor Salonu'ndaki tören, İstiklal Marşı'nın okunması ve Kur'an-ı Kerim tilavetiyle başladı.
Diyanet İşleri Başkanlığı Eğitim Hizmetler ...
